-बिज्जका घिमिरे

मानिसको मानसिक विकास बच्चा अवस्थामै हुने गर्छ । त्यसैले उनीहरूको विशेष ख्याल राख्न जरुरी हुन्छ । यदि यस्तो अवस्थामा कुनै मानसिक समस्या देखिएमा त्यसले पछिसम्म असर पु-याउन सक्छ ।

बालबालिकामा देखिने एउटा मानसिक समस्या भनेको एडिएचडी पनि हो ।

के हो एडिएचडी ?

– हालै गरिएको अध्ययनको तथ्यांकअनुसार विश्वमा ५ देखि ७ प्रतिशत बालबालिका एडिएचडीको सिकार भएका छन् । एडिएचडीलाई अटेन्सन डिफिसिट हाइपरएक्टिभिटी डिसअर्डर भनिन्छ । एडिएचडी न्युरो बिहेबिएरल डिसअर्डरभित्र पर्ने एउटा रोग हो ।

यस्तो समस्या भएका बालबालिका कुनै पनि कुरामा ध्यान केन्द्रित गर्न नसक्ने हुन्छन् । त्यस्तै, अभिभावकले पनि आफ्नो बच्चालाई नियन्त्रणमा राख्न सक्दैनन् । यस्तो समस्या भएका बालबालिका असामान्य तरिकाले चल्ने र बेचैन देखिने गर्छन् । यस्तो समस्या धेरैजसोमा बच्चा अवस्थाबाट नै सुरु हुने र किशोर अवस्थासम्म रहिरहने हुन्छ ।

– अटेन्सन डिफिसिट हाइपरएक्टिभिटी डिसअर्डरको समस्या भएका २ दशमलव ४ प्रतिशतमा अन्य मानसिक समस्या बोर्डरलाइन पर्सनालिटी डिसअर्डर, एन्टिसोसियल पर्सनालिटी डिसअर्डर, वाइपोलार डिसअर्डर, अनिद्रा, जेनरलाइज्ड एन्जाइटी डिसअर्डर र मेजर डिप्रेसन हुने गर्दछ ।

कारण

– मनोविज्ञानअनुसार एडिएचडीको निश्चित कारण भन्न गाह्रो छ । या यसको यकिन गर्न नै गाह्रो छ । तर, पनि एडिएचडी हुने सम्भावित कारण भने छन् ।

– यसको एउटा कारण आनुवंशिक हो । विभिन्न अध्ययनले परिवारको कोही सदस्यलाई यो समस्या छ भने भावी सन्तानलाई पनि हुने सम्भावना उत्तिकै हुन्छ ।

– यसका केही बाह्य वातावरणीय कारण पनि छन् । गर्भावस्थामा आमाले गर्ने मध्यपानले बच्चालाई फेटल अल्कोहोल एस्पेक्ट्रम डिसअर्डर हुन सक्छ । यस्तो अवस्थामा गर्भको बच्चा तुहाउने औषधि सेवन, विषपानजस्ता गतिविधिले एडिएचडीको लक्षण देखा पर्न सक्छ ।

– समय नपुगी बच्चा जन्मिँदा वा तौल कम भई जन्मेको बच्चामा पनि यस्तो समस्या हुन सक्छ ।

– गर्भावस्थामा आमालाई छारेरोग, टाउकोमा चोटपटक आदि कारणले गर्भमा बच्चाको मस्तिष्कमा समस्या हुँदा पनि यस्तो खालको डिसअर्डरको समस्या निम्तिन सक्छ ।

– विभिन्न अध्ययनले बच्चाको मस्तिष्कको केही भाग सानो हुने समस्याले पनि एडिएचडीको समस्या हुन सक्छ ।

– मस्तिष्कमा हुने न्युरो ट्रान्समिटरको तहमा घटबढ भएमा विभिन्न रसायनको कार्यमा कमी आउँछ । र, बच्चामा एडिएचडी हुने सम्भावना बढेर जान्छ ।

लक्षण

– सामान्यतया बालबालिकाको बढ्दो उमेरसँगै उनीहरूमा विभिन्न समस्या देखिन थाल्छन् । एडिएचडीको समस्या बालबालिकामा ७ देखि १२ वर्षको अवधिमा देखा पर्ने गर्छ ।

– जुनसकै काममा एकाग्रताको साथ लाग्न नसक्ने ।

– अनावश्यक चकचक गर्ने, आवश्यकताभन्दा बढी बोल्ने, नसोची बोल्नेलगायत लक्षण देखा पर्छ ।

– यस्ता बालबालिकामा सजिलै विचलित हुने, बढी बिर्सिने, एउटा काम पूरा नगरी अर्को काम सुरु गर्ने, नयाँ विषय सिक्न गाह्रो हुनेलगायत समस्या देखिने गर्छ ।सिोधेको प्रश्न पूरा नहुँदै उत्तर भनिहाल्ने, सजिलै भ्रमित हुनेजस्ता लक्षण पनि देखिन्छ ।

– यस्तो समस्या भएका कतिपयले टाउको हल्लाइरहने गर्छन् ।

– उनीहरू आफ्नो सामान जतनसाथ वा मिलाएर राख्न पनि नसक्ने खालका हुन्छन् ।

– उनीहरू विश्राममा जान सक्दैनन् ।

– छटपटाइरहने समस्या पनि हुन्छ । त्यस्ता व्यक्तिले अरूको काममा हस्तक्षेप गर्ने पनि गर्छन् ।

उपचार

– एडिएचडीको कग्नेटिभ बिहेबिएर, बिहेबिएरल, फेमिलीलगायत थेरापीबाट उपचार गर्न सकिन्छ ।

– बच्चा र अभिभावकलाई यसबारे शिक्षा तथा तालिम दिनु पनि पर्छ ।

– बच्चालाई समाजमा घुलमिल भएर बस्न सहज वातावरण, यससम्बन्धी तालिमलगायत प्रदान गर्नुपर्छ । यसका साथै मनोविमर्शकर्ता तथा मनोचिकित्सकसँग राम्रोसँग परामर्श लिनु आवश्यक हुन्छ ।

स्वास्थ्यका लागि पर्याप्त पानी आवश्यक पर्छ । गर्मी होस् वा जाडो मौसम नै किन नहोस्, पानी मानिसका लागि अति आवश्यक छ । तर, पानीको मात्रा भने मिलाउन जरुरी हुन्छ । बढी वा कम पानीले शरीरमा गम्भीर समस्यासमेत निम्त्याउन सक्छ । Continue reading “बढी पानीले ‘हाइपोनट्रेमिया’” →

-Making an emotional face or suppressing one – influence your feelings.
One emotion that is probably nearest and dearest to most people is ‘happiness’, a state of well being and contentment that is much to be desired.
“Today, give a stranger one of your smiles. It might be the only sunshine he sees all day.”
P.S. I Love You.
Continue reading “SMILE” →

आफ्नो दाम्पत्य जीवन सफल बनाउने चाहना सबैको हुन्छ । तर, विभिन्न कारणले वैवाहिक जीवनमा आनन्दित हुन नसकेकोे धेरैको गुनासो सुन्न पाइन्छ । आखिर दाम्पत्य जीवनमा आनन्दित हुन नसक्नुमा दोष कस्को हुन्छ ? पति र पत्नीबीच कस्ता कुराले समस्या सिर्जना हुन्छ ? यस्ता विषयमा बुझ्न आवश्यक हुन्छ । दाम्पत्य जीवनलाई सफल बनाउन हरेक दम्पतीले अपनाउनुपर्ने सामान्य जानकारीका बारेमा मनोपरामर्शदाता बिपुला श्रेष्ठको सुझाब यस्तो छः Continue reading “दाम्पत्य जीवन सफल बनाउन…” →

जापानका गुरु मिकाउ उसुईले प्रतिपादन गरेको रेकी उपचारले मानिसको शारीरिक, मानसिक, भावनात्मक रोगहरूलाई जरैबाट निर्मूल बनाउन सक्छ । ब्रह्माण्डमा रहेको चेतनायुक्त जीवनशक्तिलाई बढी मात्रामा हाम्रो शरीरमा प्रवेश गरायौँ भने हामी पूर्ण रूपमा स्वस्थ हुन सक्छौँ । यसले आत्माबाट आउने ऊर्जाको रोकावट खोलिदिन्छ र मानिसको शरीरमा ऊर्जा पर्याप्त रूपमा हुन्छ । सबै मानिसमा प्राकृतिक रूपमा हुने रेकी ऊर्जा कडा परिश्रम, अनिद्रा, तनाव, असन्तुलित भोजनजस्ता कारणले कम हुन सक्छ । जसले गर्दा हामीलाई रोग लाग्छ । यसले शारीरिक मात्र नभएर मानसिक र भावनात्मक तहमा पनि कार्य गर्छ । रेकीले बिस्तारै रोगको मूल जडलाई निमिट्यान्न बनाइदिन्छ । यसलाई शब्दबाट भन्दा पनि अनुभवबाट थाहा पाउन सकिन्छ । Continue reading “रेकी गर्ने तरिका यसका फाइदा” →

Sarah Knapton, science editor
Mindfulness meditation, the practice of paying more attention to the present moment, helps lower stress hormones and decreases inflammation in the body, scientists have proven for the first time. Continue reading “Mindfulness meditation lowers stress hormone and decreases inflammation in body, scientists find” →

Recently, a student from BHU first year, Sweta (name changed) talked to me about her mood swings. She claims her mood swings are sometimes so extreme that it makes her worry about its interference on her own functioning in everyday life. Continue reading “Mood Swings” →